ομιλία του Γιαννίτση για το Δημογραφικό

 Η συγκλονιστική ομιλία του Γιαννίτση για το Δημογραφικό: Επτά λόγοι που διολισθαίνουμε σε μια εθνική-υπαρξιακή απειλή «Δημογραφικό, γήρανση και συρρίκνωση εργατικού δυναμικού, δείχνουν μια κοινωνία και ένα πολιτικό σύστημα με ισχυρά συμπτώματα αδράνειας και αυταρέσκειας, που αδυνατεί να αποτρέψει ή να μετριάσει έναν τόσο ισχυρό κίνδυνο και τις συνέπειές του», ανέφερε στην πολύ σημαντική ομιλία του ο πρώην υπουργός, ο οποίος έκανε λόγο και για «ιδεοληπτική και μυωπική μη-αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος στη χώρα» 

..... η θεματική συζήτηση για το Δημογραφικό ήταν αποκαλυπτική, μια γροθιά στο στομάχι, και δεν της δόθηκε η σημασία που της έπρεπε. Κακώς.
  Ηταν όμως, αναπόφευκτα, αυτά που είπε ο κ. Γιαννίτσης, στην ομιλία του, υπό τον τίτλο «Πολιτικές υπερβάσεις απέναντι στην εθνική-υπαρξιακή απειλή», που έμειναν.

 Οχι μόνο επειδή ο κ. Γιαννίτσης, είχε υπάρξει (δυστυχώς) προφητικός για το Ασφαλιστικό την πρώτη δεκαετία του αιώνα μας, αλλά επειδή αυτά που είπε στο Ζάππειο –σε μια ομιλία και με σύνθημα αλλά και με υψηλούς συμβολισμούς– θα έπρεπε να αποτελούν αφύπνιση για όλους.

Ο κ. Γιαννίτσης είπε ότι το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού συνδέεται ευθέως με τα εξής επτά, τουλάχιστον, μεγάλα προβλήματα, χωρίς την παράλληλη αντιμετώπιση των οποίων, κάθε πολιτική παρέμβαση θα έχει πολύ περιορισμένα αποτελέσματα:

 α) Την υπογεννητικότητα. β) Τη χαμηλή πολιτική προτεραιότητα στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των νέων ηλικιών. 

γ) Τις ευκαιρίες του ελληνικού δυναμικού ηλικίας κάτω των 40 ετών να βρει εργασία στο εξωτερικό, σε συνδυασμό με τις αναιτιολόγητα χαμηλές μισθολογικές αμοιβές και τα προβλήματα στέγασης των νέων εργαζόμενων. δ) Μια γενικευμένη διαφθορά στον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας και της πολιτικής.

 ε) Την ιδεοληπτική και μυωπική μη-αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος στη χώρα. στ) Τη γενικευμένη χαμηλή παραγωγικότητα του παραγωγικού μας συστήματος. ζ) Την αναποτελεσματικότητα, τις αλλοπρόσαλλες προσεγγίσεις της πολιτικής και την αδιαφορία των διαφόρων μορφών εξουσίας για το πρόβλημα: της κρατικής εξουσίας, της εξουσίας των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, ακόμα και της εξουσίας της κοινωνίας.
 Καταθέτοντας ορισμένα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά ο κ. Γιαννίτσης επισήμανε ότι «η Ελλάδα πλέον χάνει σε όλα τα πεδία του Δημογραφικού», ενώ «επιπλέον, σήμερα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει στην περιοχή της και προβλήματα γεωπολιτικής φύσης».

 «Οι διαπιστώσεις αυτές υπογραμμίζουν την ανάγκη υπερβατικής κινητοποίησης και ιεραρχήσεων» είπε, υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων και κυρίως ότι «σε τελική ανάλυση, η πολιτική για το Δημογραφικό δεν είναι συνάρτηση μόνο κάποιων μορφών χρηματικής δαπάνης, αλλά της πολιτικής ικανότητας και βούλησης να δημιουργήσει ένα συνολικό περιβάλλον, στο οποίο θα είναι βελτιωμένα, όχι απλώς κάποια αριθμητικά δεδομένα, αλλά βασικές σχέσεις και αξίες που αγγίζουν ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας».

«Συνεπώς, πέρα από το να αλλάζουμε για 30η φορά επιδόματα και φορολογίες, πρέπει να κάνουμε αλλαγές στην ίδια την πραγματικότητα που απογοητεύει τον κόσμο και που απλώνεται όλο και περισσότερο γύρω μας και δεν επηρεάζει μόνο το Δημογραφικό» σημείωσε με νόημα ο κ. Γιαννίτσης.
 Πηγή: Protagon.gr

------------------------------------------------------------

Η ομιλία του κ. Γιαννίτση αξίζει να καταγραφεί στο σύνολό της. Αλλωστε, αν δεν αλλάξει κάτι, ίσως κάποιοι βρεθούν ξανά ύστερα από κάποια χρόνια να παραδεχτούν πόσο προφητικός υπήρξε και πάλι αυτός ο 81χρονος σήμερα πολιτικός. «Θα ξεκινήσω με τρεις διαπιστώσεις: Πρώτον, η δημογραφική εικόνα της χώρας δεν μας αξίζει. Το τίμημα που ήδη σήμερα πληρώνουμε δεν προέκυψε από κάποια απρόβλεπτα εξωγενή αίτια.

 Αποτελεί τον αθροιστικό λογαριασμό της πολιτικής αδιαφορίας και αναποτελεσματικότητας στα μηνύματα SOS που εκπέμπονταν, ιδίως τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Δημογραφικό, γήρανση και συρρίκνωση εργατικού δυναμικού, δείχνουν μια κοινωνία και ένα πολιτικό σύστημα με ισχυρά συμπτώματα αδράνειας και αυταρέσκειας, που αδυνατεί να αποτρέψει ή να μετριάσει ένα τόσο ισχυρό κίνδυνο και τις συνέπειές του. 

Η γήρανση, βεβαίως, δεν είναι μόνο ελληνικό πρόβλημα. Όμως, πλέον, η Ελλάδα ανήκει, στις 12 χώρες στον πλανήτη με υπεργήρανση. Δεύτερον, Δημογραφικό και γήρανση εκδηλώνονται σε μια χώρα, η οποία διολισθαίνει, όχι προς τα πίσω, αλλά, ακόμα χειρότερα, προς τα εμπρός, προς ένα νέο σύνολο καταστάσεων, που συνδέονται με όλο και πιο ευάλωτες και επικίνδυνες τάσεις. Όταν ο Έλον Μασκ φτάνει να σημειώσει ότι η “Ελλάδα πεθαίνει”, εκπέμπει ένα μήνυμα ασύλληπτα βαρύ. Αργά, αλλά σταθερά, διολισθαίνουμε προς συνθήκες που επηρεάζουν με προβληματικό τρόπο όλες τις μεγάλες εθνικές μας εξελίξεις, και που για να ανατραπούν, χρειάζεται μια γενική κοινωνική και πολιτική εγρήγορση.

 Η οικονομική κρίση του 2009 έπαιξε καταλυτικό ρόλο. Οδήγησε στη φυγή εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων και επηρέασε σοβαρά και τη γεννητικότητα. Βλέπουμε σήμερα πόσο μια κρίση στην οποία με ελαφρότητα οδηγηθήκαμε, έχει επιπτώσεις, οι οποίες, τολμώ να πω, είναι πολύ πιο βαριές και από την οικονομική και πολιτική κατάρρευση που βιώσαμε. Το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού συνδέεται ευθέως με επτά, τουλάχιστον, μεγάλα προβλήματα. 

Η διολίσθηση αυτή είναι, πάντως, και αποτέλεσμα του πολιτικού αρνητισμού να καθορίσει και να υπηρετήσει ένα πλέγμα μεγάλων στόχων, οι οποίοι θα εμπνεύσουν σοβαρές παρεμβάσεις, θα ωθήσουν την κοινωνία προς τα εμπρός, και θα εκφράσουν μεγάλες εθνικές προτεραιότητες, όπως σε τρεις σημαντικές προγενέστερες φάσεις της μεταπολίτευσης.

 Ένας τέτοιος στόχος δεν μπορεί να είναι αν τα πλεονάσματα του προϋπολογισμού θα είναι 1,8% ή 2,3% του ΑΕΠ. Τρίτον, το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού συνδέεται ευθέως με επτά, τουλάχιστον, μεγάλα προβλήματα, χωρίς την παράλληλη αντιμετώπιση των οποίων, κάθε πολιτική παρέμβαση θα έχει πολύ περιορισμένα αποτελέσματα: 

α) Την υπογεννητικότητα. Η ανακοίνωση για κλείσιμο 766 σχολείων σε μια χρονιά, λόγω απουσίας μαθητών είναι το πιο οδυνηρό μήνυμα που θα μπορούσε να υπάρξει για το θέμα. Πληγώνει βαθιά.

 Παραπέμπει στο «Παραμύθι χωρίς όνομα» της Πηνελόπης Δέλτα, 115 χρόνια μετά την πρωτοδημοσίευσή του. β) Τη χαμηλή πολιτική προτεραιότητα στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των νέων ηλικιών. Οι δρόμοι στις πόλεις μας έχουν γεμίσει από χιλιάδες νέους ανθρώπους, που αισθάνονται τυχεροί να κάνουν τον ντελιβερατζή σε περιστασιακές, παραοικονομικές και σωματικά επικίνδυνες δραστηριότητες.
Τι σκέψεις θα κάνουν αυτοί για οικογένεια, παιδιά, αξίες και κοινωνική αλληλεγγύη; γ) Τις ευκαιρίες του ελληνικού δυναμικού ηλικίας κάτω των 40 ετών να βρει εργασία στο εξωτερικό, σε συνδυασμό με τις αναιτιολόγητα χαμηλές μισθολογικές αμοιβές και τα προβλήματα στέγασης των νέων εργαζόμενων.

 δ) Μια γενικευμένη διαφθορά στον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας και της πολιτικής, που απογοητεύει και απομακρύνει ιδίως το νεότερο και πιο μορφωμένο πληθυσμό και όσους θέλουν να κρατήσουν ένα επίπεδο αξιοπρέπειας.

 ε) Την ιδεοληπτική και μυωπική μη-αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος στη χώρα και την προβληματική αντιμετώπιση όσων μεταναστών και των παιδιών τους έχουν εγκατασταθεί και ενσωματωθεί εδώ και χρόνια στον ελληνικό χώρο στ) Τη γενικευμένη χαμηλή παραγωγικότητα του παραγωγικού μας συστήματος, που επηρεάζει ευθέως τις συνθήκες εργασίας και το επίπεδο αμοιβής Ελλήνων εργαζόμενων και μεταναστών.

 ζ) Την αναποτελεσματικότητα, τις αλλοπρόσαλλες προσεγγίσεις της πολιτικής και την αδιαφορία των διαφόρων μορφών εξουσίας για το πρόβλημα: της κρατικής εξουσίας, της εξουσίας των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, ακόμα και της εξουσίας της κοινωνίας. Ο συνδυασμός των παραγόντων αυτών έχει οδηγήσει, ώστε η χώρα να έχει ένα πληθυσμιακό έλλειμμα εκατοντάδων χιλιάδων προσώπων. Πόσων; Περίπου 600 χιλ σε σχέση με το συνολικό πληθυσμό που είχε το 2011 και περίπου 1 εκατ. σε σχέση με τον ενεργό πληθυσμό, αντίστοιχα.
Ο ενεργός πληθυσμός, δηλαδή οι ηλικίες 15-65 ετών, μειώθηκε κατά 350 χιλ. άτομα από το 2011 ως το 2023. Πάνω κάτω όσοι έφυγαν για να ζήσουν έξω. Μεταξύ 2011 και 2023 οι γεννήσεις υπολείπονται των θανάτων κατά 390 χιλ. άτομα. Θα αναφερθώ πιο αναλυτικά σε ορισμένα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά: α) Μεταξύ 2011 και 2023 οι γεννήσεις υπολείπονται των θανάτων κατά 390 χιλ. άτομα. β) Η φυγή προς το εξωτερικό στα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, υπολογίζοντας όσους επέστρεψαν (αν και τα διαθέσιμα μεγέθη δεν είναι διόλου ασφαλή), ενδεικτικά, φτάνει τα 250-300 χιλ άτομα.

 Ως λόγοι της φυγής αυτής αναφέρονται η αδυναμία εξεύρεσης εργασίας, ιδίως στα πεδία ειδίκευσης όσων αναζητούν εργασία, οι μη ικανοποιητικές αμοιβές και συνθήκες εργασίας, η απωθητική επίδραση παραγόντων που συνδέονται με συνολικότερες αδυναμίες των θεσμών και του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας μας (π.χ. έλλειψη αξιοκρατίας, έντονα στοιχεία συναλλαγής, απουσία ικανοποιητικών προοπτικών, κ.α.). 

Το θέμα των αμοιβών, όμως, δεν αρκεί. Σημασία έχουν και οι υποδομές για την οικογένεια, για την οργάνωση της ζωής (μεταφορές, ασφάλεια, σχέσεις με Δημόσιο κ.α.), ο βαθμός ικανοποίησης από το συνολικότερο τρόπο λειτουργίας μιας κοινωνίας, όχι μόνο από στατική, αλλά και από δυναμική οπτική, δηλαδή τις προοπτικές στο επίπεδο διαβίωσης και οι προοπτικές που δίνει η πολιτική στην κοινωνία. γ) Ο ενεργός πληθυσμός, δηλαδή οι ηλικίες 15-65 ετών, μειώθηκε κατά 350 χιλ. άτομα. δ) Οι κακές συνθήκες εργασίας των προσωρινών μεταναστών, που πλέον προτιμούν θέσεις εργασίας σε άλλες χώρες (ή και στις δικές τους πλέον), με πιο ικανοποιητικές αμοιβές και περιβάλλον εργασίας.

 Είναι γνωστές σε όλους οι έντονα υποβαθμισμένες συνθήκες διαμονής και εργασίας που προσφέρονται στον κόσμο αυτό, που κάνει απωθητική την απασχόληση στην Ελλάδα. Ο αριθμός των αλλοδαπών για εποχική εργασία σε αγροτικές, κατασκευαστικές ή τουριστικές εργασίες φαίνεται να έχει μειωθεί κατά περίπου 150 χιλ. άτομα. Η συρρίκνωση αυτή του αριθμού των προσωρινών μεταναστών δεν αφορά το δημογραφικό, αλλά δημιουργεί πρόβλημα στην αγορά εργασίας και στην παραγωγική διαδικασία. ε) Στους αριθμούς αυτούς να προσθέσουμε και 500 χιλ. περίπου ανέργους, που αποτελούν αναξιοποίητο δυναμικό και επηρεάζουν περιοριστικά την παραγωγή και την οικονομική μεγέθυνση. Η Ελλάδα πλέον χάνει σε όλα τα πεδία του Δημογραφικού. Χάνει στα πρόσωπα υψηλής εξειδίκευσης, που αποτελούν το κατ΄ εξοχήν αναπτυξιακό κεφάλαιο της χώρας, χάνει και στα πρόσωπα χαμηλής εξειδίκευσης, που αδυνατεί να συγκρατήσει ή να προσελκύσει. Χάνει και γενικότερα, καθώς το πρόβλημα της γήρανσης δεν είναι αριθμητικό ή πρόβλημα ισοζυγίου μεταναστευτικών ροών και γεννήσεων. Θέτει, επίσης, το τεράστιο ζήτημα της γλώσσας, της ιστορικής συνέχειας, συνείδησης, των πολιτισμικών δεσμών κατοίκων και χώρας, των αξιών και της συνεκτικής πορείας μας ως έθνος. Επιπλέον, σήμερα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει στην περιοχή της και προβλήματα γεωπολιτικής φύσης. Εκτιμάται, ότι γύρω στο 2050, στην Ελλάδα θα έχει μειωθεί ο πληθυσμός από 10,5 εκατ. σε λιγότερο από 8 εκατ., ενώ στην γειτονική Τουρκία θα έχει αυξηθεί κατά 10 εκατομμύρια περίπου, όσος δηλαδή είναι ο σημερινός συνολικός ελληνικός πληθυσμός. Οι προεκτάσεις αυτής της προοπτικής για την οικονομία και τη χώρα είναι εξαιρετικά ανησυχητικές. Το σύνθημα δεν είναι “γεννάτε γιατί χανόμαστε”. Είναι “να ξυπνήσουμε γιατί χανόμαστε”. Για να αντιμετωπιστεί το Δημογραφικό -και κάθε άλλο σύνθετο και κρίσιμο πρόβλημα- σημαντικό ρόλο έχει η ενεργοποίηση των μηχανισμών ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας σε όλη την οικονομία -ιδιωτική και δημόσια.

Οι διαπιστώσεις αυτές υπογραμμίζουν την ανάγκη υπερβατικής κινητοποίησης και ιεραρχήσεων: Να αποφασίσουμε ότι θα απαντήσουμε ουσιαστικά στην πρόκληση. Δεν είναι θέμα να πάρουμε κάποια επιφανειακά μέτρα που θα ανακυκλώνουμε κάθε 2-3 χρόνια, όταν θα έχει φανεί -για άλλη μια φορά- ότι ήταν αναποτελεσματικά. Η μεγάλη δυσκολία δεν είναι μόνο η αλλαγή αυτή καθ’ αυτή, αλλά και ο πολύς χρόνος για να πετύχει κανείς ένα τέτοιο στόχο, και η ανάγκη για συνέχεια από διαδοχικές κυβερνήσεις. Η εξέλιξη στο Δημογραφικό δείχνει εκκωφαντικά, ότι το παίγνιο των επιφανειακών κινήσεων τελείωσε από καιρό, και όχι μόνο στο Δημογραφικό. Μεταξύ των υπαρκτών προβλημάτων του Δημογραφικού και του τρόπου που λειτουργεί η πολιτική και η οικονομία υπάρχουν στενές διασυνδέσεις και αλληλεξαρτήσεις. Για να αντιμετωπιστεί το Δημογραφικό -και κάθε άλλο σύνθετο και κρίσιμο πρόβλημα- σημαντικό ρόλο έχει η ενεργοποίηση των μηχανισμών ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας σε όλη την οικονομία -ιδιωτική και δημόσια. Υπάρχει; Το αντίθετο συμβαίνει. Όσο διάστημα η «Πραγματική Πολιτική» (ΠΠ) θα ρίχνει το βάρος σε σχήματα τύπου ΟΠΕΚΕΠΕ -με κάθε παραλλαγή τους- και η διαφθορά και τα εύκολα και υψηλά εισοδήματα τέτοιου τύπου θα κερδίζουν απέναντι στα εισοδήματα από την παραγωγική διαδικασία, η πραγματικότητα θα επιβαρύνεται. Πλέον, χρειάζεται αλλαγή παραδείγματος. Το σύνθημα δεν είναι «γεννάτε γιατί χανόμαστε». Είναι «να ξυπνήσουμε γιατί χανόμαστε», και όχι μόνο στο δημογραφικό. Θέλει το κράτος να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας των δημόσιων φορέων, θέλει να αναβαθμίσει το σύστημα υγείας και τα πανεπιστήμια; Θέλει να βελτιώσει την ασφάλεια των πολιτών που κάθε μέρα πλήττεται ή τις συνθήκες ζωής των πιο επιβαρυμμένων στρωμάτων της κοινωνίας; Η απάντηση που δίνει η ίδια η πραγματικότητά μας είναι μονοσήμαντη: δεν θέλει, δεν ξέρει, δεν αντέχει τέτοιες αλλαγές. Πέρα από το να αλλάζουμε για 30η φορά επιδόματα και φορολογίες, πρέπει να κάνουμε αλλαγές στην ίδια την πραγματικότητα που απογοητεύει. Συχνά αναφέρεται ότι τα κενά στην αγορά εργασίας μπορεί να καλυφθούν αν περισσότερος γυναικείος πληθυσμός επιλέξει ή αναγκαστεί να εργαστεί. Η εικόνα όμως δείχνει κάτι άλλο. Ότι μεταξύ 2007 και 2024 οι εργαζόμενες γυναίκες αυξήθηκαν κατά 33 χιλιάδες, ενώ ο εργαζόμενος ανδρικός πληθυσμός μειώθηκε κατά 365 χιλιάδες. Με άλλα λόγια η κρίση έπληξε περισσότερο όσους αμείβονταν με μεγαλύτερους μισθούς, αναγκάζοντας το γυναικείο πληθυσμό να αντισταθμίσει τη μείωση του οικογενειακού εισοδήματος. Κανένα περίεργο, ότι η γεννητικότητα συρρικνώθηκε. Όταν λόγω χαμηλών αμοιβών εργασίας, πιέζεται τμήμα του γυναικείου πληθυσμού να μετατοπιστεί στην αγορά εργασίας χωρίς μορφές κοινωνικής υποστήριξης, η γεννητικότητα πλήττεται ακόμα περισσότερο. Σε τελική ανάλυση, η πολιτική για το Δημογραφικό δεν είναι συνάρτηση μόνο κάποιων μορφών χρηματικής δαπάνης, αλλά της πολιτικής ικανότητας και βούλησης να δημιουργήσει ένα συνολικό περιβάλλον, στο οποίο θα είναι βελτιωμένα, όχι απλώς κάποια αριθμητικά δεδομένα, αλλά βασικές σχέσεις και αξίες που αγγίζουν ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας. Αναπόφευκτα, θα ήταν σωστό, να προσθέσουμε «στο κάδρο» των κρίσιμων παραγόντων και τα οικονομικά-κοινωνικά αποτελέσματα της «συνολικής διακυβέρνησης». Αν μια κοινωνία χαρακτηρίζεται από τρόπους λειτουργίας που οδηγούν σε ισχνές αναπτυξιακές και συνολικές επιδόσεις ή κρίσεις, σε αδιαφανείς συναλλαγές και σε σοβαρές εισοδηματικές ανισότητες, οι κοινωνικές και άλλες συνέπειες θα είναι αυτές που βλέπουμε. Συνεπώς, πέρα από το να αλλάζουμε για 30η φορά επιδόματα και φορολογίες, πρέπει να κάνουμε αλλαγές στην ίδια την πραγματικότητα που απογοητεύει τον κόσμο και που απλώνεται όλο και περισσότερο γύρω μας και δεν επηρεάζει μόνο το δημογραφικό. Σε παλαιότερες εποχές ήταν η φτώχεια ή οι δύσκολες πολιτικές συνθήκες στη χώρα που επηρέασαν την εξωτερική μετανάστευση και το δημογραφικό. Σήμερα, είναι οι σημαντικές αδυναμίες σε ό,τι αφορά στη διακυβέρνηση της χώρας, στο παραγωγικό της σύστημα και στο κοινωνικο-πολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο καλείται να λειτουργήσει ένας εργαζόμενος πολίτης.

Η σημερινή εκδήλωση, σε μια τόσο συμβολική ημερομηνία, καταλαβαίνω, ότι θέλει να δώσει το μήνυμα ότι για το ΠΑΣΟΚ το δημογραφικό αποτελεί εθνική προτεραιότητα, όχι με τη συνήθη έννοια του όρου.
Ας μην μείνει η περίοδος της κρίσης που περάσαμε ως η απαρχή της παρακμής της χώρας μας. Ας γίνει η εκδήλωση αυτή, η αφετηρία για ένα «άλμα προς το αύριο», που δεν θα αφορά μόνο το ΠΑΣΟΚ, αλλά και το σύνολο του πολιτικού μας συστήματος».

 Πηγή: Protagon.gr